هامون پرس :مردم سیستان به استقبال «چله کلو» می‌روند

به گزارش هامون پرس مردم منطقه سیستان آیین‌ها و آداب روسوم خاصی در مناسبت‌های مختلف به ویژه شب یلدا دارند که در نوع خود منحصربه‌فرد و بی‌نظیر بوده و نشان از یک فرهنگ دیرینه و غنی در این منطقه دارد.

اگر چه در اثر گذر زمان این آیین‌ها دچار فراز و فرودهایی شده اما همچنان این آیین‌ها در بین مردم سیستان رایج بوده و گرامیداشته می‌شود.

مردم سیستان به استقبال چله بزرگ (چله کلو) می‌روند

شب یلدا «چله» بیشتر از اینکه جشن باشد، یک سنت و آیین است، در منطقه سیستان شب چله به معنای آغاز انقلاب زمستانه است و به نوعی مردم سیستان با آغاز زمستان به استقبال چله بزرگ یا «چله کلو» می‌روند.

در منطقه سیستان بر اساس سنت گاه‌شماری که وجود داشته است، اسم ماه دی، کریست بوده و این ماه در قدیم به عنوان نخستین ماه و آغاز انقلاب زمستانه است که از اول دی ماه آغاز و تا ۱۰ بهمن ماه ادامه دارد و در سنت گاه‌شماری قدیم منطقه سیستان از آن به عنوان چله بزرگ یاد می‌شود و بعد از آن تا پایان اسفند ماه چله کوچک نام دارد.

این نشان می‌دهد مردم سیستان از قدیم در زمینه تقویم و گاه‌شماری صاحب‌نظر بوده‌اند، شب کریست، یا چله به عنوان طولانی‌ترین شب سال است که سنت‌ها و آیین‌های خاص خود را دارد.

مردم منطقه سیستان از ماه‌های قبل میوه هندوانه را در سردخانه‌ها برای شب چله ذخیره می‌کردند، خوردن میوه انار نیز در این شب بسیار سفارش شده، مردم سیستان همچنین تخمه‌‍‌های هندوانه و خربزه را برشته کرده و در سفره‌آرایی شب چله به کار می‌بردند.

شب چله در سیستان مهر محکمی بر رواج سنت گاه‌شماری است

بعد در شب چله، اقوام و آشنایان در منزل بزرگان، سپیدمویان جمع شده و ضمن به جا آوردن صله‌رحم، شب را به شادی سپری می‌کردند.

طبخ شیرینی‌های مختلف از جمله شیرینک، دوشو، طبخ خرما با روغن حیوانی که یک مایع بسیار مقوی را به وجود می‌آورد، قاطی کردن جو با شکر و غیره از جمله شیرینی‌هایی است که زنان منطقه سیستان در زمان قدیم برای گرامیداشت شب چله آماده می‌کردند.

حتی زمانی که شب چله با مناسبت‌های مذهبی تقارن نداشت، مردم سیستان مراسم ساز و دهل داشتند، شاهنامه‌خوانی داشتند و شب را به شادی سپری می‌کردند.

آیین و سنت شب چله در بین تمام اقوام ایرانی مرسوم است، حتی یک سنت فراملی بوده و کشورهای همسایه نیز این شب را با آداب و رسوم خاص خود گرامی‌ می‌دارند.

اقوام ایرانی تنها در نوع سفره‌آرایی شب چله با یکدیگر متفاوتند، اما صله‌رحم، حافظ‌خوانی، شادی و دورهم بودن در بین تمام اقوام از جایگاه‌ها ویژه برخوردار است.

اما منطقه سیستان یک تفاوت منحصربه‌فرد دارد و آن هم در سنت گاه‌شماری است، دی ماه برای مردم سیستان به عنوان ماه کریست یعنی آغاز انقلاب زمستانه است.

امسال شب یلدا و آغاز ماه زمستان در ایران با ایام رحلت پیامبر اکرم (ص) مقارن شده و مردم ایران چله‌نشین شام غریبان پیامبر اکرم (ص) هستند.

=========

علیرضا خسروی

کارشناس میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری زابل